«Ένα τραγούδι για τον Ορφέα»: κριτική από την Πωλίνα Γουρδέα

  • Post category:Κριτικές
  • Reading time:Χρόνος ανάγνωσης 2 λεπ.

Η ατέρμονη διαμάχη ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο

Η αρχέγονη διαμάχη της ζωής και του θανάτουεμφανίζεται σε όλη της την μεγαλοπρέπεια στο τελευταίο μυθιστόρημα Ένα τραγούδι για τον Ορφέα του Νίκου Σιδέρη. Ο συγγραφέας-ψυχαναλυτής μας εισάγει σε ένα συμβολικό κόσμο με πρόσωπα που εδράζονται στη σφαίρα της ελληνικής μυθολογίας, με κεντρικό εκείνο του Ορφέα. Ο ήρωας του βιβλίου είναι το κέντρο ενός ερωτικού τριγώνου και σε μια καίρια στιγμή της ζωής του, όταν του κρούει τη θύρα του ο Θάνατος με τη μορφή μιας αρρώστιας, δίνει τη μάχη του.  Ο Θάνος – Ορφέας, δισυπόστατος από την ονοματοθεσία του, βρίσκεται συνεχώς ανάμεσα στη δίνη δίπολων όπως φως – σκοτάδι, φωνή – αφωνία, αγάπη – έρωτας και προσπαθεί να υπάρξει ισορροπώντας μέσα στον διχασμό ενδόμυχων συγκρουσιακών καταστάσεων. Από τη μία πλευρά υπάρχει η Ευρυδίκη, η γυναίκα που τον συντροφεύει στη ζωή του και από την άλλη η Ζωή, εκείνη η γυναίκα στην οποία ο ήρωας, πάντα, επιθυμεί να επιστρέφει. Η πορεία του ήρωα σε αυτό του το ταξίδι έχει να τον διδάξει γνώση, αντοχή, ελπίδα και αγάπη για τη ζωή, μέσα από τα πρόσωπα της ζωής του.

Η μάχη δίνεται με μια αρρώστια που, τόσο σε συμβολικό, όσο και σε ρεαλιστικό επίπεδο, θα κόψει το άτομο στα δύο για να μπορέσει να ζήσει. Υπ’ αυτήν την έννοια αναφερόμαστε στην ατέρμονη και λυσσαλέα διαμάχη μεταξύ του αγαθού της ζωής και του κακού (αρρώστια – θάνατος) που αποτελεί την αφετηρία της εξέλιξης  του κόσμου. Έτσι, ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ακολουθήσει τον ήρωα του Νίκου Σιδέρη σε αυτή την πορεία και να ζήσει την βαθιά υπαρξιακή του αγωνία που αγγίζει τις ζωές όλων μας. Τα πρόσωπα του βιβλίου διαπλέκονται μέσα σε μια συγκρουσιακή αλληγορία.

 Η νόσος  σε επίπεδο κοινωνίας

 Ο ήρωας του βιβλίου όμως είναι και το σημείο αναφοράς ενός πάσχοντος σώματος μέσα σε  μια ελληνική κοινωνία που νοσεί. Από τη μία στο βασίλειο της ζωής, του έρωτα, της εκπλήρωσης και απ’ την άλλη, στο βασίλειο του Άδη, του ερέβους και του χαμού. Προς τα πού θα πάμε άραγε; Το σχόλιο του Νίκου Σιδέρη είναι σαφές. Ο συγγραφέας αναφέρεται στην ασθένεια και στον θάνατο που ελλοχεύει στην σημερινή εποχή και σε κάθε της έκφανση. Όπως ο ήρωας του βιβλίου περνά από διάφορα στάδια μέσα από την αρρώστια του, έτσι καλείται και η κοινωνία – ως πάσχον σώμα  – να υπερπηδήσει τα εμπόδια για να μπορέσει να φτάσει στην κάθαρση.. Το δίπολο που ορθώνεται σε αυτό το σημείο, μεταξύ ζωής και θανάτου γίνεται καθοριστικό. Η συνεχής εναλλαγή των δύο στοιχείων οδηγεί σε συγκρούσεις που θα αποβούν μοιραίες τόσο για την υπόθεση του βιβλίου, όσο και για τις σχέσεις μεταξύ των ηρώων. Ο καρκίνος χτυπά την κοινωνία όπως χτυπά και τα ανθρώπινα σώματα, και το μόνο οχυρό προστασίας βρίσκεται στην ενδυνάμωση των σχέσεων.

 Ο Θάνατος ως κίνητρο Ζωής

 Σε κάθε περίπτωση, μία τέτοια σύγκρουση ανάμεσα στα δύο αντιθετικά βασίλεια μας υπενθυμίζει ότι η δύναμη του θανάτου είναι τέτοια που καλεί τον άνθρωπο να επιλέξει πώς θέλει να ζει και να υπάρχει στη ζωή. Η σύγκρουση αυτή αφορά το ανθρώπινο υποκείμενο και δεν αφήνει κανέναν  ανεπηρέαστο, αφού η διαμάχη λαμβάνει χώρα εντός του πεδίου της ψυχής. Το δίπολο του καλού και του κακού συνθέτει ένα μυθιστόρημα με κύριο και κεντρικό άξονα την μάχη για τη ζωή. Ο ήρωας Θάνος – Ορφέας μάχεται μέχρις εσχάτων, για να κερδίσει την αυτοσυνείδηση που θα του χαρίσει τη δύναμη και τη γνώση του εαυτού του, για να μην τον κατασπαράξει η αρρώστια.

 Το βιβλίο περιέχει ανάγλυφες περιγραφές της ανθρώπινης ψυχής, κάτι που χαρακτηρίζει τον Νίκο Σιδέρη και τον τοποθετεί στη σφαίρα των συγγραφέων που με τα βιβλία τους επιθυμούν να μιλήσουν στην καρδιά του αναγνώστη. Η επινόηση και η πλοκή της ιστορίας αλλά και το θέμα αυτό καθεαυτό, κερδίζουν το ενδιαφέρον και δημιουργούν προϋποθέσεις για έναν πολύπλευρο προσδιορισμό του θανάτου στην καθημερινή πορεία της ζωής. Ο θάνατος, πανταχού παρών, μπορεί ανά πάσα στιγμή να χτυπήσει την πόρτα και να μας θυμίσει το πεπερασμένο του χρόνου μας. Τότε το ερώτημα που προκύπτει αφορά την ανθρώπινη και καθημερινή πλευρά της ζωής, αν δηλαδή μπορούμε να βολευτούμε με λιγότερο ουρανό και επαναπροσδιορίζει τις προτεραιότητες μας.

 ‘Ένα μυθιστόρημα για την «τέχνη του ζην»

 Η επιτυχής συνομιλία του συγγραφέα με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του ήρωα, στη βιωματική αλλά και στην χρονική του διάσταση, μια συνομιλία που πραγματοποιείται χωρίς εύκολους εντυπωσιασμούς, αλλά με σαφώς αναγνωρίσιμη ιδιοτυπία κατά τη μορφή και το περιεχόμενο, μας οδηγεί σε μια γόνιμη διαδικασία ξεκαθαρίσματος και αποκρυστάλλωσης για ό,τι μας πονά ενώ μας θυμίζει πως υπάρχουμε εφόσον τολμάμε να υπερπηδήσουμε τους ίσκιους που μας κατατρέχουν. Ένα μυθιστόρημα για την «τέχνη του ζην», εκεί που όλα ακόμη παίζονται…

 

Δημοσιεύτηκε στο: http://www.bookbar.gr/nikos-sideris-ena-tragoudi-gia-ton-orphea/display